Ο άνθρωπος του τραίνου

Χθες το βράδυ είχα την απροσδόκητη τύχη να πέσω πάνω σε μια εκπληκτική Ελληνική ταινία που δεν είχε τύχη να ξαναδώ.

Πρόκειται για το έργο του Ντίνου Δημόπουλου : «Ο άνθρωπος του τραίνου», του 1958. Μια πραγματικά συναρπαστική ταινία με πάμπολλες αρετές που μπορεί επαξίως να συναγωνιστεί αντίστοιχα ξένα νουάρ φιλμ και να τα βάλει με την πλάτη στον τοίχο.

Πρώτο ακαταμάχητο, για μένα, αβαντάζ, είναι η ύπαρξη στην ταινία ενός πολύ αγαπημένου ηθοποιού, του Γιώργου Παππά, ο οποίος μάλιστα πέθανε αδόκητα, ακριβώς στις 3 Μαΐου του 1958 σε ηλικία μόλις 49 ετών.

Σε αυτό ας προστεθεί και η συμμετοχή ενός ακόμη γοητευτικού ηθοποιού –το όνομα του οποίου μου αποκάλυψε ο πατέρας μου- του Μιχάλη Νικολινάκου. Ο πατήρ μου επίσης με πρσπόρισε με την πληροφορία ότι ο Νικολινάκος ήταν εκείνη την εποχή από τους πολύ μεγάλους ζεν-πρεμιέ, πανύψηλος με στρατιές θαυμαστριών που όμως ήδη από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του εξήντα αποσύρθηκε από την τύρβη της δημοσιότητας, με αποτέλεσμα να ξεχαστεί τελείως…

Δεύτερο ατού, είναι το θαυμάσιο σενάριο του διάσημου Γιάννη Μαρή. Οι διάλογοι είναι, ομολογουμένως, αριστοτεχνικοί, σφικτοί, με στακάτο ρυθμό. Σου δίνουν την αίσθηση ότι δεν υπάρχει ούτε μια περιττή λέξη και ίσα-ίσα οι φράσεις είναι «τοποθετημένες» στα στόματα των ηρώων με σχολαστική ακρίβεια. Και ίσως μέρος αυτού να κάνει και τις ερμηνείες των ηθοποιών καθηλωτικές. Γιατί, πράγματι, ΟΛΟΙ σε αυτήν την ταινία ήταν ο ένας καλύτερος από τον άλλο, σε σημείο να μην ξέρεις ποιόν να πρωτοεγκωμιάσεις…

Τελευταίο και ξεχωριστό, προσωπικά, πλεονέκτημα όμως, είναι ότι μεγάλο μέρος της ταινίας έχει γυριστεί στο Ναύπλιον και μάλιστα στο Μπούρτζι (που τότε διατελούσε ως ξενοδοχείο) - αυτό το πέτρινο καράβι, στολίδι του ναυπλιακού κόλπου. Ο Ντίνος Δημόπουλος εκμεταλλεύεται αρκούντως την αρχοντική ομορφιά της πόλης, ιδιαίτερα στην τελευταία σκηνή του έργου.

Εξαιρετική επίσης η μουσική, το δημιουργό της οποίας όμως δεν κατάφερα να ανακαλύψω…

Η ιστορία έχει εν ολίγοις ως εξής: Ένα αστικό ζευγάρι, η Μαντώ (Άννα Συνοδινού) και ο άνδρας της (Γιώργος Παππάς), με μια παρέα φίλων εκδράμουν με τα αυτοκίνητά τους προς το Ναύπλιον. Σε μια διασταύρωση του τραίνου, η Μαντώ βλέπει σ’ ένα παράθυρο του διερχόμενου συρμού ένα γνώριμο άνδρα (Μιχάλης Νικολινάκος) και ταράζεται εξαιρετικά στα όρια του να λιποθυμήσει, αλλά καταφέρνει να συγκρατηθεί. Λίγο αργότερα ξαναβλέπει τον ίδιο άνδρα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου όπου δίνεται μια παράσταση της Μήδειας. Και δεν φτάνει αυτό, ο γνώριμος άνδρας διαμένει στο ίδιο ξενοδοχείο. Μοιάζει εκπληκτικά με τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον Γιώργο Παυλίδη, έναν άνθρωπο που όλοι νόμιζαν πως τον είχαν σκοτώσει οι Γερμανοί, αλλά ο οποίος απ’ ό,τι φαίνεται είναι ζωντανός. Η Μαντώ προς στιγμήν σκέφτεται να τα εγκαταλείψει όλα για χάρη του: στρωμένη ζωή, σύζυγο, παιδιά και σπίτι. Όλη αυτή η ιστορία εκλαμβάνεται από την ηρωίδα σαν ένα ταρακούνημα της μοίρας που δεν είναι δυνατόν να προσπεράσει. Σκέφτεται όσα πέρασε με αυτόν τον άνθρωπο σε μια εποχή όπου όλα ήταν στην κόψη του ξυραφιού: την Κατοχή. Η επίδραση της φίλης της (Ζωρζ Σαρρή) που προσπαθεί να την πείσει να μην φερθεί επιπόλαια πάνω σε αυτήν την κατάσταση είναι καταλυτική. Παρ’ όλα αυτά η Μαντώ επιθυμεί πάνω και πέρα από καθετί να συναντήσει αυτόν τον άνδρα. Ο σύζυγός της έχει υποπτευθεί τα πάντα. Αισθάνεται όμως μικρός και δειλός. Δεν αντέχει να συζητήσει μαζί της και την αφήνει να αποφασίσει εκείνη για τη ζωή τους. Η Μαντώ τελικά συναντά τον παράξενο άνδρα, ο οποίος προσπαθεί αλτρουιστικά (χώρις όμως η ταινία να μας αποκαλύπτει τη δική του εσωτερική πάλη) να την πείσει ότι κάνει λάθος. Δεν είναι αυτός ο έρωτας της ζωής της. Η Μαντώ γνωρίζει, άλλα πείθεται. Και η ζωή ξαναπαίρνει τον πρώτο λόγο…

Με συγκίνησε εξαιρετικά αυτή η ταινία, κυρίως –θα επαναλάβω- λόγω των αδήριτων ερμηνειών των «χρυσών» αυτών ηθοποιών... Και προσπάθησα, στην καθιερωμένη μου κυριακάτικη επίσκεψη στο Μοναστηράκι, να την αναζητήσω… Φευ! Ακάρπως και ματαίως… Οφείλω, ως φαίνεται, να αρκεσθώ στην καλή διάθεση των κρατικών καναλιών να την επαναπροβάλλουν ώστε να μπορέσω, τουλάχιστον, να την γράψω…