ΟΙ "ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ" ΤΗΣ ΕΥΦΟΡΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ

Μη σας ξεγελά ο τίτλος, δεν παραπέμπει -τουλάχιστον όχι άμεσα- στην ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου. Ήθελα απλώς, να συνδέσω το παρακάτω ρεπορτάζ της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας, με σκόρπιες σκέψεις γύρω απ' τα γεγονότα του τελευταίου δεκαημέρου του Αυγούστου, που πέρασε και μας άφησε τη στυφή γεύση ενός μεγάλου ερωτηματικού...
Ξεκινώντας το οδοιπορικό μας στα καμένα της ΒΑ Αττικής είχαμε την εντύπωση ότι η Πάντειος Πολιτεία, ο άγνωστος -για πολλούς- μέχρι χθες οικισμός του Μαραθώνα απ' όπου πέρασε η πυρκαγιά, κάποια σχέση έχει με το Πάντειο Πανεπιστήμιο...
«Δημόσιοι υπάλληλοι είμαστε, επαγγελματίες, εκπαιδευτικοί, συνταξιούχοι κι όχι καθηγητές του Παντείου» μας εξηγούν οι κάτοικοι. «Αγοράσαμε τα οικόπεδα από τον γερο-Πάντο κι έτσι ονομαστήκαμε "Πάντειος Πολιτεία"».
Μία «πολιτεία» αγροτεμαχίων οι κάτοχοι των οποίων προσδοκούσαν ότι θα έμπαιναν στο σχέδιο πόλης κι όταν διαπίστωσαν ότι δεν γινόταν, έχτισαν αυθαίρετα. «Αμπέλια ήταν εδώ, λένε, όταν όμως το δασαρχείο διαπίστωσε ότι άλλαξε η χρήση γης, μας επανέφερε στο καθεστώς προ του '40, και μας χαρακτήρισε δασική έκταση».
Υδροδοτούνται κανονικά από το Δήμο Μαραθώνα, έχτισαν και την εκκλησία τους με τις ευλογίες του μητροπολίτη Μεσογαίας, πληρώνουν τα πρόστιμα διατήρησης αυθαιρέτων και έχουν μάθει πλέον να ζουν με τις γεννήτριες και το υγραέριο.
«Την πάτησα και έβαλα σε μπελάδες την οικογένειά μου με την προοπτική ότι θα μας νομιμοποιήσουν», λέει ο Στ. Σηφάκης. «Τα παιδιά μου μεγάλωσαν και μου ξεκαθάρισαν ότι δεν πρόκειται να μείνουν εδώ».
Έκπληκτοι ακούμε τον πρόεδρο του συλλόγου τους Ι. Λαυρέντη να μας ζητάει να μην αναφέρουμε στο ρεπορτάζ ότι η φωτιά πέρασε από τον οικισμό, αλλά ότι «μόνο τα δύο σπίτια κάηκαν τυχαία από τις καύτρες που ταξίδευαν με τον ισχυρό αέρα». Φοβούνται τώρα μήπως και συμπεριληφθούν σε πρόγραμμα αναδάσωσης, οπότε θα μπει οριστικό τέλος στο όνειρο να ενταχτούν στο σχέδιο.
«Ο συνεταιρισμός Δικαστών και Εισαγγελέων, δίπλα μας, τα μέλη του οποίου αγόρασαν από τον ίδιο ιδιοκτήτη οικόπεδα, νομιμοποίησε τα σπίτια του. Εμείς δεν έχουμε βέβαια τη δική τους δύναμη κι έτσι μείναμε απ' έξω», παραπονιούνται.
Πριν από ένα μήνα ο αντιδήμαρχος Μαραθώνα Γ. Μπούσουλας, γνωστός κτηματομεσίτης της περιοχής, παρουσίασε στους κατοίκους μία υπό κατάρτιση τροπολογία που θα προωθούσαν βουλευτές της Ν.Δ. σε νομοσχέδιο του υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Τι προέβλεπε; «Ότι όσοι οικισμοί δημιουργήθηκαν εκεί όπου πριν από 50 χρόνια ήταν αγροτικές εκτάσεις, θα αποχαρακτηρίζονταν από δασικές εκτάσεις», μας επιβεβαιώνει ο δήμαρχος Μαραθώνα Σπ. Ζαγάρης. Η πρόθεση των βουλευτών της Ν.Δ., των οποίων δεν θέλησε να αποκαλύψει ονόματα, αφορούσε αυθαίρετες κατοικίες σ' όλη την Ελλάδα, οι οποίες με αποφάσεις των δασαρχείων ήταν χτισμένες σε δάση...

Λογικά, το τι είναι δάσος και τι όχι το έχει αποφασίσει η ίδια η φύση, εκατοντάδες - για να μην πω χιλιάδες ή εκατομμύρια- χρόνια πριν. Η ανάγκη όμως, πραγματική ή πλασματική, τίθεται από τον άνθρωπο υπεράνω όλων, μην αφήνοντας στη φύση κανένα περιθώριο άμυνας. Το "σχέδιο" της ανθρωπότητας ήταν και είναι πάντα και παντού η εκμετάλλευση... του εδάφους, του υπεδάφους, των υδάτων, του αέρα... των πάντων. Εφόσον ο άνθρωπος θεωρεί τη φύση ιδιοκτησία του, θεωρεί πως έχει και το δικαίωμα να την καταπατά, να την απομυζεί και να την καταστρέφει. Όταν εξαντλήσει τους πόρους της περιοχής του, επεκτείνεται σε αποικίες ...λειτουργεί δηλαδή, όπως ακριβώς τα παράσιτα και τα μικρόβια στον ίδιο του τον οργανισμό. Το φυσικό περιβάλλον μοιάζει με ζωντανό οργανισμό που αργοπεθαίνει, χτυπημένος απ' τον θανατηφόρο ιό του τεχνολογικού πολιτισμού. Το οποιοδήποτε "φάρμακο" μπορεί μονάχα ν' απαλύνει τον πόνο της φύσης και να παρατείνει το τέλος της και κακά τα ψέματα, μπορεί να προέλθει μόνο από τη μερίδα εκείνη των ανθρώπων που δεν έχει αποσυνδεθεί πλήρως από το φυσικό περιβάλλον, που παραμένει ένα υγειές κομμάτι του, που ζει σε αρμονία με τη φύση, την πονάει και τη σέβεται...
Αυτό που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο των μεγαλουπόλεων κι επισπεύδει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τον αφανισμό της φύσης, είναι η απληστία. Κάποτε του έφτανε ένα κεραμίδι πάνω απ' το κεφάλι του, τώρα όχι (...είναι που πλέον έχει περισσότερα κεφάλια κι απ' τη Λερναία Ύδρα, τρομάρα του). Τώρα θέλει και την τελευταία σταγόνα θάλασσας και το τελευταίο εναπομείναν τετραγωνικό εκατοστό γης δικό του... με οποιονδήποτε τρόπο, δεν έχει σημασία. "Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα", δε λένε ? Ε, θέλει ν΄ αφήσει κάτι στα παιδάκια του και στα εγγονάκια του... ποιός θα τον κατηγορήσει ? Να επιβιώσει θέλει... που το μεμπτόν ? (...στο ότι επιβιώνει εις βάρος των άλλων και κυρίως εις βάρος της φύσης που τον θρέφει, ίσως ?.... μπαααα, που να πάει το μυαλό μέχρι εκεί ?) Ιδρώνει, κοπιάζει, μοχθεί πάνω σ' ένα κομμάτι γης, για να μπορεί ν' απολαμβάνει τους "καρπούς" της. Πορεύεται, "ανεβαίνει" κοινωνικά, ξεχωρίζει... κι όσο "ανεβαίνει" απολαμβάνει όλο και περισσότερα αγαθά, φτάνοντας σ' ένα σημείο που πια, το μόνο που μπορεί ν' απολαύσει είναι αυτός καθαυτός ο διαχωρισμός... η εξαίρεσή του από τον κανόνα. Σαν αρχίσει να νιώθει την ανάσα της "μάζας" να τον πλησιάζει, εποφθαλμιά ακόμα ανώτερες θέσεις στο κοινωνικό γίγνεσθαι, που πλέον το εκλαμβάνει ως έναν μηχανισμό, φτιαγμένο αποκλειστικά για να τον υπηρετεί...
Κανείς δεν αρνείται ότι η δουλειά πρέπει να αμείβεται. Εδώ όμως, έχουμε να κάνουμε με μια επιπλέον και καθ' όλα στρεβλή "ηθική" ανταμοιβή της εργασίας. Επειδή αισθάνομαι ότι σκοτώνομαι στη δουλειά (...κάτι που βέβαια, δεν αποκλείεται και να αληθεύει) έχω την απαίτηση από την κοινωνία να ανέχεται τις παραξενιές μου και από τους νόμους της να κάνουν τα στραβά μάτια και ν' ανοίγουν πότε πότε κανένα "παραθυράκι"... για να μην ασφυκτιώ. Όσοι φέρατε στο μυαλό σας την εικόνα του καλομαθημένου συζύγου, που επειδή έρχεται κουρασμένος απ' τη δουλειά, του επιτρέπεται να συμπεριφέρεται ως να ήτο πασάς στα Γιάννινα ή του κακομαθημένου παιδιού, που επειδή πέρασε την τάξη, του επιτρέπονται χίλιες δυο υπερβολές, έχετε μια σφαιρική εικόνα του οικογενειακού -και κατ' επέκταση κοινωνικού- μοντέλου, που κυριάρχησε μεταπολεμικά στην Ελλάδα. Αυτά βέβαια, είναι μονάχα δυο τυχαία κι ίσως αφελή παραδείγματα, αν όμως ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αν δηλαδή, η ανέχεια και η αβεβαιότητα, που συνήθως ακολουθούν μετά από έναν πόλεμο, είναι δυνατόν να διαμορφώσουν τέτοιες νοοτροπίες, τότε βάλτε με το νου σας τι συμπεριφορές μπορεί να γεννήσει η ευημερία στις επερχόμενες γενιές, δηλαδή σε μας και στα παιδιά μας...
Αν ο πεινασμένος καταστρέφει από ανάγκη, ο χορτάτος καταστρέφει από ανία. Η καλοπέραση σκοτώνει το φιλότιμο, όπως ακριβώς η εξουσία διαφθείρει και τούμπλαλιν. Ο νεοέλληνας, ακόμα κι όταν κόπτεται για ισονομία, έχει μια στρεβλή οπτική της ισότητας απέναντι στο νόμο. Δεν επιδιώκει την ισχύ του νόμου απέναντι σε άλλους και σ' αυτόν, αλλά τη μη ισχύ του νόμου γι αυτόν, όπως ενίοτε συμβαίνει και γι άλλους. Μ' άλλα λόγια, αυτό που τον ενδιαφέρει πρωτίστως, είναι η ισότητα στην παρανομία, την οποία πλέον έχει αναγάγει σε αναφαίρετο δικαίωμα. Το μόνο που μπορεί να βάλει φρένο στην ατομική αισχροκέρδεια και κατάχρηση είναι το "κοινό καλό", που λέμε... το δημόσιο συμφέρον. Αυτό είναι που πρέπει να επαναπροσδιοριστεί, γιατί το μέτρο χάθηκε από τότε που αρχίσαμε ν' αλλάζουμε το νόημα των λέξεων κατά πως μας βολεύει. Δημόσια γη, δεν είναι πια η γη που ανήκει στον καθένα και που όλοι ανεξαιρέτως έχουμε δικαίωμα ν' απολαμβάνουμε και υποχρέωση να προστατεύουμε, αλλά η γη που ανήκει στο "ελληνικό δημόσιο", δηλαδή σε οργανισμούς, φορείς κλπ. που την νέμονται και την εκμεταλλεύονται κατά το μπακαλίστικο συμφέρον τους. Η Αττική είναι ένας τόπος ευλογημένος και καταραμένος ταυτόχρονα. Ευλογημένος απ' το Θεό (...ή απ' τη φύση, για τους άθεους) και καταραμένος απ' το "ανώτερο" δημιούργημά Του (...ή της). Η αττική γη και κυρίως το "κλεινόν άστυ", ήταν για τους ανθρώπους της περιφέρειας ένα είδος "γης της επαγγελίας". Στους δύσκολους καιρούς που ακολούθησαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή, την προσφυγιά, τον πόλεμο και τον εμφύλιο σπαραγμό, έγινε το καταφύγιο κάθε φτωχού και κυνηγημένου. Τη δεκαετία του '50, χιλιάδες νέοι κοιμούνταν με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής. Το ίδιο όνειρο, μερικές δεκαετίες αργότερα, έγινε για τους απόγονούς τους εφιάλτης. Το "καταφύγιο", κατά τα φαινόμενα, δε μπόρεσε ποτέ ν' αντικαταστήσει στην καρδιά τους την ιδιαίτερη πατρίδα...

(συνεχίζεται)